ویلای سفید

ما می‌خواستیم که بنا نه تنها به لحاظ بیانی، نماینده بستر خود باشد، بلکه نیازها و دغدغه‌های ساکنان آن را هم برآورده سازد. همچنین عقیده‌ای به تحمیل مصالح لوکس و آن‌چنانی نداشتیم که طبقه متوسط به کل از ما مایوس شود. علاوه بر این، توان اقتصادی کارفرما نیز یکی از چالش‌های مهم پیش روی ما بود. در نهایت، با روی هم گذاشتن این لایه‌ها، تصمیم‌سازی در این پروژه شروع شد و با تکیه بر اصولی همچون عدم استفاده از مصالح لوکس و گران‌قیمت، مخدوش‌نکردن خط بکر آسمان، و در نظرگرفتن اقتصاد (بودجه محدود کارفرما)، الگوی زیستی مناسب برای ساکنان شکل گرفت.

بنای موجود ویلا با اضافه‌شدن یک مکعب به آن گسترش یافت و عرصه‌های خصوصی و دنج پروژه شکل گرفت. همچنین هر آنچه اضافه بود، از بنا کاسته شد و با کاهش تعداد گشودگی‌ها و تجمیع آنها، گشودگی وسیعی در قسمت جنوبی بنا ایجاد شد که بیشترین زمان حضور ساکنان را به خود اختصاص می‌داد. بدین‌ترتیب، این فضا به نقطه اتصال بدون مرزی بین درون و بیرون تبدیل شد. سازماندهی فضاها نیز به گونه‌ای انجام گرفت که در مناسبت‌های مختلف به فضاهایی با کاربری‌های متفاوت تبدیل شوند.

در فضای خارجی ویلا استخری وجود دارد که ضمن برقراری یک دیالوگ مناسب با بنا، وظیفه خود را به عنوان تصفیه‌کننده و مطبوع‌گرداننده هوا انجام می‌دهد. این استخر ظرفیتی معادل ۸۰۰۰۰ لیتر آب داشت که با تقلیل حجم آن به ۲۴۰۰۰ لیتر، هم به صرفه‌جویی در مصرف آب کمک شده و هم از گودی باقی‌مانده از فضای استخر (تراز منهای ۱۸۰ سانتیمتر) به عنوان فضایی دنج و دلنشین برای گردهم‌آیی خانواده در فصول مختلف سال استفاده شده است. همچنین انتخاب شیشه به عنوان متریال بدنه بیرونی این قسمت باعث شده است حرارت ذخیره‌شده آفتاب در طول روز، در هنگام شب به خارج از آن هدایت شود و دمای این فضا را در فصول مختلف سال معتدل نگه دارد.

جهت‌گیری استخر در مسیر بادهای تند جنوب‌غرب است و محصورشدن آن توسط حاشیه سبز پیرامونی، تا حد قابل توجهی از شدت این بادها می‌کاهد و موجب تصفیه هوا می‌شود. سپس بادی که از این حاشیه عبور کرده است، از روی آب استخر می‌گذرد و در مواجهه با روزن ورودی ساختمان (پنجره‌ها)، از شناشیرهای تعبیه‌شده روی آن عبور می‌کند تا یک بار دیگر فیلتر شود. بدین‌ترتیب، هوا از طریق مکانیسمی مشابه کولر آبی، به درون ساختمان هدایت می‌شود تا کاربر فضا با مطبوع‌ترین هوا در گرم‌ترین روز سال مواجه باشد.

با توجه به افزایش روزافزون هزینه تاسیسات مکانیکی و بیشترشدن آلودگی محیطی در اثر استفاده از تکنولوژی، و نیز به منظور برقرارکردن ارتباط هر چه بیشتر بین ساکنان بنا و طبیعت، روایتی امروزی از بادگیر را با گرته‌برداری از معماری بومی منطقه‌ تعریف کردیم تا از وزش گلبادهای تابستانی شمال‌شرق (باد خراسان) و قدرت بادهای جنوب‌غرب به سود پروژه بهره‌برداری کنیم. در همین راستا، در ضلع شمالی بنا، محفظه نیمه‌بازی تعریف شده که ترجمه‌ای نو از فضای نارنجستان در معماری ایرانی است و در آن، بادگیری با تمام مشخصات بادگیرهای ایرانی، البته بدون اجرای فرم متعارف و سنتی آن، تعبیه شده است. باد مطلوب شمال‌شرق بعد از عبور از بادگیر، وارد این محفظه با سبزینگی چهارفصل شده و پس از عبور از میان شاخ و برگ گیاهان معطری چون اقاقیا، موجب تلطیف و مطبوع‌شدن هوای واردشده به خانه می‌شود.

رویکرد ساخت این پروژه، بازیافت با چرخه بسته بوده است تا بتواند ضمن صرفه‌جویی در هزینه، الگویی برای ساخت‌وساز در منطقه تعریف کند. در همین راستا، حداکثر استفاده از آجر، بلوک‌های سیمانی و مقاطع فلزی موجود در بنای قدیمی، به میزان قابل توجهی از هزینه‌ها کاسته و بهترین عملکرد را با کمترین هزینه در اختیار مالک قرار داده است. نوع دیگری از صرفه‌جویی هزینه را می‌توان در اقدامات ما برای بهینه‌سازی مصرف سوخت جستجو کرد. به عنوان نمونه، استفاده از اندود بتن برای پوشش بدنه‌های خارجی، به میزان قابل توجهی جذب گرما را کاهش داده و در جهت اعتدال هوا کمک‌ کرده است. از سوی دیگر، استفاده از آجر برای بدنه‌های داخلی، ضمن اینکه فضا را از مزیت ظرفیت بالای حرارتی بهره‌مند کرده است، گرمی و صمیمیت فضا را برای یک خانواده ایرانی ساکن در اقلیم کویری به دنبال خواهد داشت و حس آشنای دیرینه‌ای را برای آنها تداعی خواهد کرد.